بررسی و مطالعه تطبیقی ایمنی فضاهای شهری دربرابر زلزله مطالعه موردی منطقه 5 و 8 شهر تبریز

بررسی های تاریخی نشان می دهد که مناطق وسیعی از کشورمان توسط این حادثه طبیعی متحمل آسیب های جانی و مالی گردیده است، و به سبب این که شهرها مکان تجمع جمعیت و افزایش بارگذاری های محیطی و اقتصادی هستند، بنابراین مسأله مهم ضرورت کاهش آسیب پذیری در برابر زلزله مطرح می شود. با توجه به رشد جمعیت و افزایش شهرنشینی وقوع حوادث طبیعی مثل زلزله می تواند خسارات و تلفات سنگینی را ایجاد نموده و توسعه شهرها و کشور را دچار وقفه نماید. ضرورت کاهش آسیبپذیری شهرها در برابر این پدیده، به عنوان یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی شهری و برنامه ریزی کالبدی محسوب می شود، در این راستا اولین گام شناسایی میزان آسیب پذیری اجزا و عناصر شهری و تحلیل و ارزیابی آن با استفاده از مدل های موجود در این زمینه می باشد که بتوان مناطق و بافت های آسیب پذیر شهری را با استفاده از مدلها مورد شناسایی قرار داده و با ریز پهنه بندی این مناطق به ارائه راهکارهای علمی و عملی در ارتباط با کاهش اثرات زلزله پرداخت. محدوده مورد مطالعه در این پژوهش ، منطقه 5 به وسعت 3230 هکتارکه در حدود6/14 درصد از کل وسعت شهر تبریز را شامل شده است و منطقه 8 به وسعت 386هکتار که در حدود 5/1 درصد از کل وسعت شهر تبریز را شامل می شود و کوچک ترین منطقه شهری تبریز است که در قسمت های میانی و مرکزی شهر و تقریباً منطبق بر هسته مرکزی و بافت تاریخی آن است، می باشد. تحقیق حاضر را می توان از حیث ماهیت و روش تحقیق، جزء تحقیق های توصیفی و تحلیلی دانست و روش جمع آوری اطلاعات در مرحله اول به صورت اسنادی و کتابخانه ای و بررسی متون مختلف با موضوع زمین لرزه و آسیب های ناشی از آن در مناطق شهری است. در مرحله بعدی به صورت جمع آوری اطلاعات منطقه 5 و 8 ،و استفاده از آمار نامه های و اطلاعات مهندسین مشاور و سازمان های مرتبط با موضوع، و در نهایت تبدیل اطلاعات به نقشه هاست. پس از جمع آوری داده ها در نهایت با استفاده از 9 شاخص( فاصله از گسل، نوع سازه، کیفیت ابنیه، عمر بنا، تراکم جمعیتی و ...) به بررسی وضعیت آسیب پذیری مناطق مورد مطالعه پرداخته و در مرحله تحلیل ابتدا مقادیر و داده های کلیه شاخص ها استخراج می شوند و سپس بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی (ahp) و idresi به وزن دهی شاخص های مربوطه پرداخته می شود و با استفاده از نرم افزار gis، نقشه ریزپهنه بندی آسیب پذیری منطقه 5 به عنوان بافت جدید و منطقه 8 به عنوان بافت قدیم با منطقfuzzy ارائه می گردد و در نهایت به مقایسه هر دو بافت به لحاظ آسیب پذیری در برابر زلزله پرداخته و نتیجه حاکی از آن است که هر دو منطقه با وجود متفاوت بودن بافت آن در برابر زلزله آسیب پذیری تقریباً یکسانی دارند(میزان آسیب پذیری منطقه 8 حدود 12.97 درصد و آسیب پذیری منطقه 5 حدود 12.61 درصد می باشد).